Newsletter #11 – 17.03.2025
Wiosenny webinar z podstaw archiwistyki Webu
Serdecznie zapraszamy na wiosenny webinar z podstaw archiwistyki Webu. Poprzednie dwa (jesienny i zimowy) cieszyły się sporym zainteresowaniem. W programie krótkie teoretyczne wprowadzenie oraz prezentacja darmowych narzędzi no-code do tworzenia i odtwarzania plików WARC, standardowej postaci archiwalnej dla zasobów WWW.
Webinar odbędzie się 24 kwietnia o 10:00 i potrwa 1.5 h.
Udział w webinarium jest darmowy, nie przewidujemy wydawania zaświadczeń uczestnictwa. Rejestracja do 22 kwietnia za pomocą formularza znajdującego się pod adresem: https://forms.gle/fWDPZtyxrAwCxCJv9
Embeduj archiwa Webu w aktualnościach na stronie
Oprogramowanie wacz-exhibitor pozwala na embedowanie kopii archiwalnych zasobów WWW (zapisanych w formacie WARC/WACZ) na stronach internetowych, w podobny sposób, jak umożliwiają widżety mediów społecznościowych umożliwiają umieszczanie na stronach zewnętrznych wybranych postów.
Proponowany widżet bezpośrednio korzysta z plików źródłowych. Projekt rozwija Harvard Library Innovation Laboratory.
https://github.com/harvard-lil/wacz-exhibitor
Na platformach nie kupujemy treści kultury tylko tymczasowy dostęp do nich
Fundacja Internet Archive od jakiegoś czasu podejmuje temat własności zasobów cyfrowych, udostępnianych przez platformy streamingowe. W wydanym w zeszłym roku raporcie “Vanishing Culture: A Report on Our Fragile Cultural Record” podkreślano, że wiele platform wprowadza w błąd użytkowników, sugerując, że kupują oni obiekty cyfrowe, chociaż formalnie nabywają jedynie tymczasowy do nich dostęp. W opublikowanej niedawno notce na blogu AI znajdziemy więcej opracowań na ten temat.
Warto dodać, że ten problem zgłoszony został w USA na forum federalnym. Senator Ron Wyden “wezwał Federalną Komisję Handlu (FTC) do powstrzymania firm przed wprowadzającym w błąd oferowaniem konsumentom możliwości „zakupu” treści online, takich jak programy telewizyjne, e-booki, filmy, muzyka i gry wideo, podczas gdy w rzeczywistości nie mają oni pełnej kontroli nad swoimi zakupami. Zbyt często konsumenci „kupują” dobra cyfrowe, by później dowiedzieć się, że nie mogą ich posiadać, sprzedawać ani przekazywać, a nawet mogą zostać one usunięte bez możliwości odwołania— luka prawna, którą wiele firm, takich jak Amazon, Apple i Sony, wyjaśnia jedynie w drobno drukowanych warunkach korzystania z usługi.”
Taka postać “posiadania” zbiorów cyfrowych ma fundamentalne znaczenie w perspektywie ich zachowywania oraz tworzenia archiwów domowych i przekazywania między pokoleniami (sprawy spadkowe).
https://blog.archive.org/2025/02/28/wyden-to-ftc-stop-digital-bait-and-switch-sales/
Sprawiedliwość międzypokoleniowa jako ramy dla archiwizacji mediów społecznościowych
Pierwsze opracowanie, które szeroko odwołuje się do teorii sprawiedliwości międzypokoleniowej w kontekście ochrony zasobów cyfrowych i proponuje podstawowy model uzasadniający archiwizację nowych form dokumentów cyfrowych (np. mediów społecznościowych).
https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/jd-10-2024-0255/full/html
Geopolityka cyfrowego dziedzictwa (2024)
Książka „analizuje i omawia polityczne implikacje największych agregatorów dziedzictwa cyfrowego na różnych poziomach zarządzania – od miejskiego projektu Singapore Memory Project, poprzez krajowy agregator, jakim jest australijski Trove, aż po ponadnarodowe platformy dziedzictwa cyfrowego, takie jak Europeana, oraz globalny agregator dziedzictwa, Google Arts & Culture. Te cztery dedykowane studia przypadków stanowią skoncentrowane, eksploracyjne obszary krytycznej analizy agregatorów dziedzictwa cyfrowego z perspektywy ich geopolitycznych motywacji i interesów, ekonomicznych i kulturowych agend zaangażowanych interesariuszy, a także ich strategii i celów polityki zagranicznej”
https://doi.org/10.1017/9781009182072
Archiwizacja amerykańskiej sieciosfery federalnej
Zmiana władz federalnych po wyborach prezydenckich to dla fundacji Internet Archive oraz środowiska archiwistów społecznych w USA kolejne wyzwanie związane z zabezpieczaniem zasobów Webowych odchodzącej administracji oraz tych kontrolowanych przez wojsko. W tym roku problem stabilności tych zasobów podejmuje chaotyczna polityka duetu Trump-Musk, który doprowadza do usuwania z internetu wielu rządowych treści, czasem pod zupełnie niezwykłym pretekstem.
https://blog.archive.org/2025/02/06/update-on-the-2024-2025-end-of-term-web-archive/
War heroes and military firsts are among 26,000 images flagged for removal in Pentagon’s DEI purge
https://apnews.com/article/dei-purge-images-pentagon-diversity-women-black-8efcfaec909954f4a24bad0d49c78074
Archiwum webu a badawcze praktyki piśmienne
Wciąż nie tak często polscy badacze i badaczki podejmują temat archiwów Webu, szczególnie poza kontekstem archiwistyki. Tym bardziej warto zainteresować się artykułem „Cyfrowe praktyki piśmienne w archiwalnych, filologicznych badaniach literackich źródeł internetowych” (2024). W swoim opracowaniu Paulina Chorzewska-Rubik podejmuję analizę tego, “jak filologiczna, literaturoznawcza praca na materiałach cyfrowych zmienia praktyki pisania, a przede wszystkim, na ile to sama materialność źródeł determinuje praktyki, a na ile ma na nie wpływ konkretne podejście badawcze i wykorzystywane narzędzia. Jak w praktykach piśmiennych humanistyki cyfrowej dokumentowany jest proces pracy oraz jakie ma zalety eksponowanie go w narracji badawczej? Problem omówię przede wszystkim na przykładzie notatek, które stworzyłam w trakcie realizacji dwóch zadań własnego projektu filologicznych badań tekstów literackich publikowanych w sieci. Pierwsze zadanie to kwerendy w archiwum webu Internet Archive, kolekcji archiwalnych wariantów stron internetowych, drugie – masowe pobieranie danych tekstowych i próby ich automatycznego porównywania.”
https://doi.org/10.31338/uw.9788323565758
Marcin Wilkowski
m.wilkowski@uw.edu.pl