Newsletter #2 – 10.01.2024
Zapraszamy do lektury nowego numeru newslettera naukowego Pracowni Archiwistyki Webu CKC UW.
Cyfrowe Miasto z 1994 roku na liście Pamięć Świata UNESCO
De Digitale Stad to zainicjowany w 1994 roku w Amsterdamie projekt budowy cyfrowego miasta – społeczności internetowej integrującej się wokół wirtualnej przestrzeni miejskiej. Przez wielu badaczy i badaczek – choćby Manuela Castellsa – uznawany jest za przełomowy dla rozwoju internetu jako przestrzeni społecznej (a nie tylko informacyjnej, na którą stawiał jej twórca, Tim Berners-Lee). Wirtualne miasto umożliwiało użytkownikom komunikowanie się poprzez czaty, kreowanie własnych wirtualnych domów oraz uczestnictwo w wydarzeniach i aktywnościach online. Zanim De Digitale Stad pojawiło się w sieci WWW za pomocą protokołu HTTP, dostępne było początkowo jako BBS (bulletin board system). Historię jego powstania oraz wyzwania związane z badaniami historycznymi tej przestrzeni opisuje w swoim artykule Gerard Alberts i współautorzy.
Znaczenie DDS dla historii Webu i cyfrowego dziedzictwa podkreśla fakt, że holenderskie Cyfrowe Miasto zostało nominowane do listy UNESCO Pamięć Świata, a w maju zeszłego roku uroczyście na nią wpisane.
Historia queerowego internetu
Avery Dame-Griff to wykładowca Gonzaga University i autor projektu Queer Digital History Project. W wydanej w zeszłym roku książce The Two Revolutions: A History of the Transgender Internet (NYU Press, 2023) opisuje, w jaki sposób rozwój internetu kształtował tożsamość i aktywizm osób transgenderowych od lat 80. do chwili obecnej. To książka historyczna, w której wykład historii internetu i Webu opisany jest w kontekście zmian w aktywizmie i rozwoju społeczności osób queer. W swoim wykładzie autor szeroko wykorzystuje zasoby archiwów Webu.
https://nyupress.org/9781479818310/the-two-revolutions/.
Archiwizacja Webu w Bibliotece Kongresu: spojrzenie z wewnątrz
Na blogu Biblioteki Kongresu opublikowano krótką rozmowę z Grace Bicho, starszą specjalistką ds. kolekcji cyfrowych w dziale Archiwizacji Webu funkcjonującej w ramach tej instytucji. Bicho pracuje na tym stanowisku już siedem lat i jej obowiązki obejmują zarządzanie projektami, koordynację działań kontroli jakości, tworzenie wizualizacji na podstawie danych archiwizacyjnych, a także nadzór nad umowami regulującymi gromadzenie zasobów WWW. Do jej zadań należało także przygotowanie standardu metadanych opisujących pozyskiwane zasoby. Grace podkreśla znaczenie, jakie ma umiejętność kodowania dla osób zainteresowanych pracą w archiwach cyfrowych i archiwach Webu.
Cytowane, ale nie archiwizowane: analiza dostępności odnośników do kodu źródłowego w artykułach naukowych
Przypisy w jednym na pięć artykułów naukowych publikowanych w repozytorium arXiv z 2021 roku zawierały odnośniki do platform typu Git Hosting (GHP), pozwalających na łatwe udostępnianie kodu źródłowego. Wskazuje to na wzrastającą popularność takich odnośników w publikacjach naukowych. Odnośniki takie narażone są jednak na to samo zjawisko niedostępności linków w przypisach naukowych („reference rot”), które dotyka całą współczesną komunikację naukową. Znikanie platform hostingowych oprogramowania, takich jak Gitorious i Google Code, wraz z ich zasobami, stanowi zagrożenie dla reprodukowalności badań naukowych. Aby zapewnić długoterminową reprodukowalność, istotne jest archiwizowanie kodu źródłowego i historii wersji kodu udostępnianych na tych platformach. Emily Escamilla i współautorzy wykazali niedawno, że wśród analizowanych odnośników do GHP, aż 93 proc. wciąż kieruje do dostępnych publicznie kodów źródłowych, 68 proc. zostało zarchiwizowanych przez fundację Software Heritage, a 81 proc. przez archiwa Webu.
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-99-8088-8_17.
Aplikacje do walki z pandemią w Australii częścią cyfrowego dziedzictwa?
W ramach walki z pandemią COVID-19 w Australii wprowadzono systematyczne śledzenie kontaktów, zmuszając lokale gastronomiczne czy obiekty sportowe do prowadzenia rejestru gości. Początkowo tradycyjne listy papierowe zastąpione zostały przez aplikacje dostarczane przez prywatne firmy IT. Po wprowadzeniu jednolitego obowiązkowego systemu gromadzenia danych na poziomie całego państwa, te prywatne aplikacje stały się przestarzałe. Chociaż były aktywne jedynie przez cztery miesiące, odegrały kluczową rolę w budowie centralnego systemu śledzenia mobilności obywateli i rozwinięciu społecznej akceptacji dla takiego śledzenia. W swoim artykule Dirk H.R. Spennemann analizuje kulturowe znaczenie tych aplikacji, ich miejsce w debacie na temat swobód obywatelskich, oraz rozważa ich miejsce w przestrzeni dziedzictwa cyfrowego.
https://www.mdpi.com/2571-9408/6/5/205.
O archiwizacjach pandemii piszę w „Dwutygodniku”.
Zabezpieczanie zasobów rządowych wobec zmiany władzy
The End of Term Web Archive to projekt, który gromadzi i archiwizuje federalne witryny Stanów Zjednoczonych na zakończenie każdej kadencji prezydenckiej. Przeprowadzone do tej pory akcje archiwizacyjne w latach 2008, 2012, 2016 i 2020 miały na celu zabezpieczenie witryn instytucji federalnych w trakcie zmiany administracji. Projekt obejmuje archiwizację stron z domen .gov, .mil i innych, obejmujących witryny i zasoby WWW władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Przy realizacji tego projektu fundacja Internet Archive współpracowała z instytucjami takimi jak Biblioteka Kongresu, Uniwersytet Północnego Teksasu, Uniwersytet Stanforda, Rządowe Biuro Wydawnictw oraz Archiwa Narodowe USA. Stabilność rządowych zasobów Webu ma szczególne znaczenie także w obliczu kolejnej zmiany władzy w Polsce, kiedy istnieje ryzyko utraty lub radykalnej zmiany części państwowych witryn, z czym mieliśmy do czynienia już przy okazji poprzednich wyborów.
Marcin Wilkowski (m.wilkowski@uw.edu.pl)